Pod dominacją estrogenów, czyli jak przywrócić hormonalną równowagę?

Współczesna kobieta to już nie tylko strażniczka domowego ogniska…Wielozadaniowość, stres dnia codziennego, zachodni styl życia i odżywiania, drogeryjne środki pielęgnacji, nadużywanie leków farmakologicznych – to wszystko sprawia, że sposób życia współczesnej kobiety stał się nieco ekstremalny. Czy subtelny kobiecy organizm został zaprojektowany do życia w takich warunkach?

Czy zatem rzeczywiście powinna nas dziwić fala niedoczynności tarczycy, której skala rośnie z zastraszającym tempie? Problemy z zajściem w ciążę, z utrzymaniem ciąży, endometrioza, wahania nastroju, drażliwość, nasilony lęk, nerwowość, depresja, zespół napięcia przedmiesiączkowego (PMS), silne bóle podbrzusza związane z menstruacją? NIE są to z pewnością naturalne „symptomy” kobiecego jestestwa, jak wielokrotnie próbuje nam się wmówić. Są to tak naprawdę symptomy wytrącenia kobiecego centrum dowodzenia z równowagi, a mianowicie równowagi hormonalnej…

Estrogeny to grupa trzech hormonów podobnych do siebie pod względem struktury molekularnej: estron, estriol i estradiol. U kobiet hormony te produkowane są głównie w jajnikach, ale również w nadnerczach, a także tkance tłuszczowej. U mężczyzn syntetyzowane są w niewielkich ilościach przez jądra i korę nadnerczy. W okresie dojrzewania odpowiadają za wykształcenie 2 oraz 3-rzędowych cech płciowych, do których należą między innymi: wzrost mięśnia macicy, jajowodów, zewnętrznych cech płciowych oraz redystrybucja tkanki tłuszczowej związana z kształtowaniem się typowo kobiecej sylwetki. Zaangażowane są także w proces kościotworzenia, odpowiadają za przepuszczalność błon komórkowych, regulują cykl miesiączkowy, wpływają na stan emocjonalny kobiety…

Wszystko było by w porządku, gdyby nie fakt, że z racji prowadzonego stylu życia zachodnie kobiety cierpią masowo na objawy dominacji estrogenowej, czego co gorsza, kompletnie nie są świadome. Problem nadwyżki estrogenowej oznacza, że w organizmie dochodzi do wyraźnej przewagi estrogenów w stosunku do pozostałych hormonów, na skutek czego zostają zaburzone właściwie proporcje pomiędzy poszczególnymi hormonami płciowymi. Kiedy jednych hormonów masz za mało a innych za dużo, to nie może się dla Ciebie dobrze skończyć! Hormony są swego rodzaju „komunikatorami”. Można powiedzieć, że „rozmawiają” z organami w naszym ciele. Dostosowują organizm do warunków w jakich się znajduje. Dlatego tak ważna jest równowaga, ale jak o nią zadbać, kiedy nasze środowisko funduje nam prezent w postaci substancji, które mimikują nasze własne hormony?

Ksenoestrogeny

Są to związki chemiczne (sztuczne estrogeny) pochodzenia biologicznego (fitoestrogeny) oraz chemicznego – produkty uboczne naszej aktywności cywilizacyjnej.

Ksenoestrogeny zdolne są do łączenia się z receptorami estrogenowymi, w związku z czym imitują ich działanie i przyczyniają się do powiększania estrogenowej puli. W konsekwencji dochodzi do zaburzeń układu hormonalnego, nerwowego, odpornościowego i całego organizmu. Substancje te mają także powinowactwo do receptorów dla kortyzonu, progesteronu, testosteronu, a także hormonów tarczycy!

Spośród tej grupy wyszczególnić możemy metaloestrogeny, do których należą: kadm, miedź, kobalt, nikiel, ołów, rtęć, arsen – osoby żyjące w zurbanizowanym środowisku szczególnie narażone są na ekspozycję tych metali ciężkich.

Pseudohormony, których kiedyś nie było:

  • Pestycydy i środki ochrony roślin
  • Proestrogenowe substancje na bazie chloru organicznego (tradycyjne środki czyszczące)
  • Bisfenol A (plastiki)
  • Ftalany, parabeny, silikony (drogeryjne kosmetyki)
  • Metale ciężkie

Co ważne, ksenoestrogeny wchłaniane przez skórę działają 10-krotnie silniej niż te przyjmowane doustnie!

Bisfenol A (BPA)

Weźmy dla przykładu taki Bisfenol A (BPA), szeroko stosowany jako chemikalia przemysłowe. Substancja ta wykrywana jest w ludzkich tkankach, surowicy, w łożysku, w mleku matek karmiących. Strukturalnie podobny jest to estrogenu, a jego działanie wiążę się z utratą pęcherzyków jajnikowych u kobiet, zaburzeniami gospodarki insulinowej, wadami wrodzonymi, wpływem na epigentyczną modyfikację genów płodności (niepłodność u przyszłych pokoleń). Gdzie występuje? W styropianowym kubku z Twojej ulubionej kawiarni, który właśnie trzymasz w ręce…w plastikowych opakowaniach, butelkach, detergentach, kosmetykach, paragonach fiskalnych, w lakierach do paznokci (BPA uwalnia się pod wpływem wysokiej temperatury). Przez nadprodukcję i problem z degradacją plastików, które zajmują całe skupiska na Oceanie Spokojnym i Atlantyku, BPA uwalniany jest do wody, przez co samice ryb zmieniają płeć lub stają się obojnakami. Według najczarniejszych prognoz do roku 2050 w Oceanach będzie pływało więcej plastikowych butelek niż ryb. Czy za 30 lat zamiast muszelek będziemy zbierać na plaży plastikowe nakrętki?

Pestycydy i środki ochrony roślin

Herbicydy rozregulowują Twój metabolizm i układ hormonalny… Pestycydy zmniejszają poziom testosteronu, zmniejszają libido, powodują feminizację mężczyzn i młodych chłopców. Glifosat – jeden ze składników Roundupu, uszkadza DNA, obciąża wątrobę, powoduje konwersję androgenów w estrogeny! DDT, popularny środek owadobójczy, wycofany w 1972 roku, nadal obecny jest w roślinach rosnących na polach, gdzie był stosowany! Co więcej, występuje nawet w strefie podbiegunowej, na której nigdy nie był stosowany! Wykrywany jest w tkance podskórnej zwierząt tam zamieszkujących, z których często produkowany jest…tran.

Parabeny, ftaleny, formaldehyd, ftalany, SLS

Przeciętna kobieta zużywa około 2 kg makijażu rocznie, z czego 60% zostaje wchłonięte przez skórę… A co znajdziesz na liście składników większości drogeryjnych kosmetyków? Parabeny – mocno uczulające środki konserwujące (wykrywane często w badanych guzach nowotworowych). Kolejne na liście są ftaleny i glikol propylenowy (składnik płynu hamulcowego). W antyperspirantach znajdziesz sole glinu, przenikające z łatwością przez barierę krew-mózg. Ponadto, badania kliniczne dowodzą o dodatniej korelacji pomiędzy związkami glinu a nowotworem piersi. Nadal chcesz aplikować te substancje pod pachę?

Metaloestrogeny

W tuszach do rzęs znajdziesz rtęć, z kolei ze szminką do ust zjadasz codziennie ołów, arsen i kadm! Smacznego!

Chlor

Jeżeli wiążesz go jedynie z wodą na basenie i żelem do czyszczenia toalet to musisz wiedzieć, że niestety jesteś w błędzie. Chlorem bielone są wszystkie tradycyjne podpaski i tampony, które aplikujesz sobie w najbardziej chłonne miejsce Twojego ciała… Nie wspominając już o tym, że bawełna, z której są wykonane pryskana jest pestycydami. O zgrozo!

No dobrze, dosyć tych zatrważających faktów – skąd możesz wiedzieć, że zostałaś dotknięta symptomem dominacji estrogenowej?

Możesz to poznać po następujących objawach:

  • Zmęczenie (nieadekwatne do wysiłku)
  • Drażliwości, nerwowość, zmiany nastrojów, niecierpliwość,
  • Nasilony lęk, a nawet depresja (estrogeny hamują działanie GABA)
  • Spadek libido
  • Spowolnienie metabolizmu
  • Zatrzymywanie wody w organizmie
  • Wzdęcia
  • Problemy skórne

A może cierpisz już na jej skutki? Zaliczają się do nich:

  • Zespół napięcia przedmiesiączkowego (PMS)
  • Bolesność, tkliwość piersi (w drugiej połowie cyklu)
  • Obfite i bolesne miesiączki
  • Zaburzenia cyklu menstruacyjnego
  • Niepłodność
  • Mięśniaki macicy
  • Endometrioza
  • Torbiele jajników
  • Dysbioza układu pokarmowego

U kobiety dotkniętej dominacją estrogenową będzie dochodziło do nadmiernego usuwania cynku z organizmu i kumulacji miedzi. W odpowiedzi na rosnące stężenie estrogenów rośnie ilość białka wiążącego hormony tarczycy co sprzyja wzrostowi TSH i obniżeniu wolnych hormonów tarczycy… (niedoczynność tarczycy gotowa). Zanim zaczniesz przyjmować syntetyczne hormony może najpierw wyreguluj swoje własne? (nie maskuj już dłużej objawów).

Jeżeli wychwyciłaś u siebie objawy dominacji estrogenowej, a może nawet odczuwasz już na sobie jej skutki, zapewne chciałabyś wiedzieć jak sobie z nią radzić?

Jak przywrócić hormonalną równowagę?

By odpowiedzieć na to pytanie trzeba przede wszystkim zastanowić się jakie czynniki mogą przyczynić się do tej dysregulacji? Pierwszym punktem programu będzie zatem wyeliminowanie tych czynników – „po pierwsze nie szkodzić”, a następnie wdrożenie pozostałych środków zaradczych.

Przyczyny nadwyżki estrogenowej:

  • Dieta wysokowęglowodanowa (bogata w cukry proste)
  • Dieta wysokotłuszczowa
  • Wysoki wskaźnik otłuszczenia wisceralnego
  • Podwyższony poziom insuliny w surowicy krwi (hiperinsulinizm)
  • Stres (hiperkortyzolemia)
  • Osłabiona wątroba (osłabienie szlaków metabolizmu estrogenów)
  • Wtórna absorpcja metabolitów estrogenowych (nieregularne wizyty w toalecie)
  • Zbyt mały poziom białek wiążących hormony płciowe
  • Długotrwałe przyjmowanie środków antykoncepcyjnych (pochodne estradiolu)
  • Niedobór progesteronu
  • Toksyny środowiskowe (omówione wcześniej)

1. Santen R., Simpson E.: History of Estrogen: Its Purification, Structure, Synthesis, Biologic Actions, and Clinical Implications. Endocrinology 2019 Mar 1;160(3):605-625. doi: 10.1210/en.2018-00529.

2. Bhardwaj P., Au CC., Benito-Martin A.: Estrogens and breast cancer: Mechanisms involved in obesity-related development, growth and progression. J Steroid Biochem Mol Biol. 2019 May; 189:161-170. doi: 10.1016/j.jsbmb.2019.03.002. Epub 2019 Mar 6.

3. Kolla S., McSweeney DB., Pokharel A., Vandenberg LN.: Bisphenol S alters development of the male mouse mammary gland and sensitizes it to a peripubertal estrogen challenge. Toxicology. 2019 Jun 12;424:152234. doi: 10.1016/j.tox.2019.06.005

4. Thouennon E., Delfosse V., Bailly R., Blanc P.: Insights into the activation mechanism of human estrogen-related receptor γ by environmental endocrine disruptors. Cell Mol Life Sci. 2019 May 24. doi: 10.1007/s00018-019-03129-x.

5. Saadatzadeh A., Afzalan S., Zadehdabagh R., Tishezan L., Najafi N., Seyedtabib M., Noori SMA.: Determination of heavy metals (lead, cadmium, arsenic, and mercury) in authorized and unauthorized cosmetics. Cutan Ocul Toxicol. 2019 May 9:1-5. doi: 10.1080/15569527.2019.1590389

6. Sani A., Gaya MB., Abubakar FA. Determination of some heavy metals in selected cosmetic products sold in kano metropolis, Nigeria. Toxicol Rep. 2016 Nov 22;3:866-869. doi: 10.1016/j.toxrep.2016.11.001

7. Zhao D., Li J., Li C., Juhasz AL., Scheckel KG., Luo J., Li HB., Ma LQ.: Lead Relative Bioavailability in Lip Products and Their Potential Health Risk to Women. Environ Sci Technol. 2016 Jun 7;50(11):6036-43. doi: 10.1021/acs.est.6b01425

8. Zakaria A.: Ho YB.: Heavy metals contamination in lipsticks and their associated health risks to lipstick consumers. Regul Toxicol Pharmacol. 2015 Oct;73(1):191-5. doi: 10.1016/j.yrtph.2015.07.005. Epub 2015 Jul 16.

9. Archer JC., Mabry-Smith R., Shojaee S., Threet J., Eckert JJ., Litman VE.: Dioxin and furan levels found in tampons. J Womens Health (Larchmt). 2005 May;14(4):311-5.

10. Scialli AR.: Tampons, dioxins, and endometriosis. Reprod Toxicol. 2001 May-Jun;15(3):231-8.

Fransway AF., Fransway PJ., Belsito DV., Yiannias JA.: Paraben Toxicology. Dermatitis. 2019 Jan/Feb;30(1):32-45. doi: 10.1097/DER.0000000000000428.

11. Allam MF.: Breast Cancer and Deodorants/Antiperspirants: a Systematic Review. Cent Eur J Public Health. 2016 Sep;24(3):245-247. doi: 10.2111/cejph.a4475.

12. Lillo MA., Nichols C., Perry C., Runke S., Krutilina R., Seagroves TN., Miranda-Carboni GA., Krum SA.: Methylparaben stimulates tumor initiating cells in ER+ breast cancer models. J Appl Toxicol. 2017 Apr;37(4):417-425. doi: 10.1002/jat.3374. Epub 2016 Sep 1.

13. Patel S., Homaei A., Raju AB., Meher BR.: Estrogen: The necessary evil for human health, and ways to tame it. Biomed Pharmacother. 2018 Jun;102:403-411. doi: 10.1016/j.biopha.2018.03.078. Epub 2018 Mar 22.

14. Li Z., Zhang W., Shan B.: The effects of urbanization and rainfall on the distribution of, and risks from, phenolic environmental estrogens in river sediment. Environ Pollut. 2019 Jul;250:1010-1018. doi: 10.1016/j.envpol.2019.04.108. Epub 2019 Apr 23.